Bulgarian Historiography on Ottoman Written Culture in Bulgaria
Makale Osmanlı kültür tarihi, bilhassa Osmanlı yazılı kültürü sahasındaki Bulgarca çalışmalar hakkında genel bir eleştiri ve tahlil ortaya koymaktadır. Yazar, Bulgar tarihyazımının gelişiminde üç ana dönemin varlığını belirtir: 1) 1877-78 yıllarındaki Osmanlı-Rus Savaşı ile komünist rejimin başladığı 1940'ların sonu arasında, milliyetçi yaklaşımının hâkim olduğu dönem; 2) 1940'ların sonu ile 1980'lerin sonu arasında, milliyetçi yaklaşımın ideolojik olanla iç içe geçtiği komünist rejim; 3) İdeolojik zincirlerin kırıldığı, milliyetçi yaklaşımın terk edildiği 1990'ların başından günümüze kadar gelen dönem. Yazar, Bulgar akademisyenlerdeki iki eğilime vurgu yapmaktadır: Bir yandan yerel Osmanlı, Müslüman kültürü, Osmanlı'nın önemli merkezlerinde gelişen, yerel düzeyde birçok alt-varyanta sahip yüksek emperyal kültürün Balkanlar'a özgü (periferik) bir versiyonu olarak ele alma; diğer yandan da ele alınan araştırma konusunu (mesela, taşradaki Osmanlı kütüphaneleri ile sağlam kalan koleksiyonları), Osmanlı ilahiyat okulları (medrese) ve müfredatları gibi farklı Osmanlı kültürel, toplumsal kurumlarıyla olan ilgi ve uyumlarını yadsıyarak, belirli bir alanla sınırlama. Bu yaklaşımlar yerel özelliklerin fazla abartılmasına veya yüksek ve aşağı denilen kültürler arasındaki ilişkinin yanlış anlaşılmasına yol açmaktadır. Yazar sonuç olarak, Bulgaristan'da Osmanlı yazılı kültürü sahasında yapılan eski ve yeni Bulgarca araştırmaların Bulgaristan'daki Osmanlı, Müslüman kültürünün daha iyi anlaşılmasına katkı yaptığını söylemektedir.
ORLİN SABEV
