Hadis İlminde 'Tarih' Anlayışı ve 'Hadis Tarihi' Yazıcılığı
Hadis ilminde tarih anlayışı, hadisin kaynağına aidiyetini/sıhhatini tespitle ilgili olarak ortaya çıkmış ve gelişmiştir. Hadislerin kaynağına aidiyetini belirlemede hoca-talebe ilişkisini tespit, hoca ve talebenin vefat ve mümkünse doğum tarihlerini bilmeyi gerektirmektedir. Râvinin, kendisinden rivâyette bulunduğu hocasının dönemine yetişip yetişmediği, yetişmişse onunla karşılaşıp karşılaşmadığı, karşılaşmışsa ondan hadis alıp almadığı gibi hususların belirlenerek isnâddaki inkıtâ', irsâl, tedlis gibi kusurların tespiti önem arz etmektedir. Dolayısıyla hadis ilminde -tarih- denildiğinde genel tarih değil, konusu gereği 'râviler tarihi-biyografisi' kastedilmektedir. Bu sebeple klasik dönemde râvilerle ilgili tarihten bahsedilse de bir ilim tarihi olarak Hadis Tarihi'nden söz edilemez. 1924 tarihinde medreselerin lağvedilmesiyle dinî tedrisat için açılan İstanbul Dârülfünûn İlahiyat Fakültesi'nde -Tefsir ve Tefsir Tarihi-, -Hadis ve Hadis Tarihi-, -Kelam Tarihi-, -Tasavvuf Tarihi- gibi temel İslâm bilimlerinin tarihi ile ilgili dersler okutulmasının kararlaştırılmasından sonra İslâm tarihinde ilk defa temel İslâm bilimlerinin tarihini ele alan dersler konulmuştur. -Hadis Tarihi- dersi de bunlardan biriydi. -Hadis Tarihi- yazıcılığı da bu tarihten sonra başlamış ve ihtiyaç ve imkânlara göre süreç içinde gelişmiştir.
AHMET YÜCEL
