Fıkıh ilminin klasik dönemden modern döneme geçiş süreci içerisinde son dönem Osmanlı düşüncesinde yaşanan tartışma ve yaklaşımlar, önemli bir kavşak noktası oluşturmaktadır. Bu tartışma ve yaklaşımların arka planındaki belirleyici güç, hayatın akışına yetişebilmek ve ihtiyaçlarına cevap verebilmek düşüncesi olmuştur. Bu amaç doğrultusunda usûl ve furû sahasında bazı tartışmalar yaşanmış, bir takım yaklaşımlar ileri sürülmüştür. Usûl sahasındaki tartışmalar başlıca ictihad, örf, maslahat ve küllî kaide (genel kural) başlıkları etrafında cereyan etmiştir. Furû sahasında ise bu kavramların da argüman olarak kullanıldığı bazı meseleler tartışılmıştır. Bunların başlıcaları had cezalarının uygulanması, çok evliliğin yasaklanması, faiz meselesi ve donanma yardımının zekât ve kurban yükümlülüğü yerine geçip geçemeyeceği meseleleridir. Sonuç olarak ilgili dönemde yaşanan tartışmalar, ileri sürülen yaklaşımlar, verili durumun baskısıyla karşı karşıya olan günümüz fıkıhçıları için de yol gösterici niteliktedir.
KAŞİF HAMDİ OKUR