Osmanlı Coğrafya Literatürü ve “Acâibü’l-Mahlûkât Janrı”
Osmanlı coğrafya literatürünün ilk örnekleri arasında Arapça ve Farsça kozmografyaların Türkçe tercümeleri önemli bir yer tutmaktadır. Birçok Osmanlı coğrafya eserine kaynaklık eden bu kozmografyalar ve tercümeleri bazı akademik çevrelerce ilmȋ nitelik taşımadıkları gerekçesiyle olumsuz bir minvalde değerlendirilmiştir. Bu da ilmȋden çok edebȋ eserler olarak sınıflandırılmalarına, bilim ve düşünce tarihi açısından önemlerinin yeterince anlaşılamamasına yol açmıştır. Oysa ki bazı araştırmacının vurguladığı üzere, bu eserleri yazıldıkları dönemin kendi kültürel bağlamında değerlendirmek daha uygun olacaktır. Geniş bir coğrafyada yüzyıllar boyunca istinsah edilmiş ve okunmuş bu eserler okuyucularının dünyayı Ortaçağ ve erken modern zamanlarda nasıl gördüklerine dair bize önemli fikirler verme potansiyeli taşımaktadırlar. Bu makale en çok tanınan kozmografik eserlerin Türkçe’deki örneklerne dair genel bir resim çizmeyi ve bu eserlerin “Acâibü’l-Mahlûkât janrı” altında sınıflandırılmasıyla ilgili akademik tartışmalara değinmeyi amaçlamaktadır.
Feray Coşkun
