XX. Yüzyılın İkinci Çeyreğinden XXI. Yüzyılın Başlarına Kadar Mısır Üniversitelerinde Osmanlı Türk Tarihi Yazımı
Yaklaşık dört yüz yıl (1517-1914) Osmanlı hâkimiyetinde kalan ve onun en önemli ve mümtaz vilayetlerinden biri olan Mısır’ın tarihçileri, gerek bağlı bulundukları merkez olarak Osmanlı Devleti’nin tarihi gerekse millî tarihlerinde Yeniçağ başlangıcı olarak Osmanlı devrinde Mısır eyaletinin tarihiyle ilgilenmeye çalışmışlardır. Bu inceleme, kuruluşundan bu yana Mısır üniversitelerinin genel Türk tarihi ve özellikle Osmanlı Türk tarihi yazımındaki akademik rolü ile Mısır’da Osmanlı Devleti’nin ve bilhassa Osmanlı devrinde Mısır eyaletinin tarihiyle ilgili üniversitelerde yapılan araştırmaların önündeki engellerden bahsetmektedir. Osmanlı’nın çok mühim bir parçası olan Mısır’ın bu devirdeki tarihi, Türk- Osmanlı Devleti’nin merkez tarihinin önemli bir dilimi olup, Mısır’ın modern tarihinin de başlangıcıdır. Mısır üniversitelerinde yapılan bu ülkenin modern tarihine dair yüksek lisans ve doktora tezleri, çoğunlukla Kavalalı Mehmed Ali Paşa ve hanedanı devrine ait olmakla beraber, XX. yüzyılın son çeyreğinden itibaren XVI.- XVIII. yüzyıllara ait ve siyasi alanın yanı sıra içtimai, iktisadi ve idari alanları da konu alan tezler çalışılmaktadır. Mısır üniversitelerinde modern Mısır ve Türk tarihinin Şefîk Ğurbal, İzzet Abdulkerim, Fuad Şükrü, Muhammed Enis gibi ilk öncüleri, gerek Mısır’da gerekse Arap ülkelerinde çok aktif roller oynadıkları gibi, arşiv malzemelerine dayanarak Mısır’da Türk tarihi yazımına ilişkin birçok tezi yönetmişlerdir. Buna rağmen Mısır’da Türk tarih yazımında daha birçok ileri adımlar atılması gerekmektedir. Üniversitelerin gerek tarih gerekse sanat tarihi, arşiv ve kütüphanecilik ile Türkoloji bölümleri aralarında işbirliği kurup tarih yazımı için gerekli malzemeleri temin etmeye çalışmalıdırlar. Nitekim neşredilmemiş yazma eserler ve vesikalar ile titiz ve önemli araştırmalar yayına hazırlanmalı, Türkçe kaynaklar Arapçaya tercüme edilmelidir. Bu şekilde, millî tarihimizin mühim bir parçası olan Osmanlı tarihini, sağlam ve orijinal kaynaklara dayanarak yeniden yazarken, daha önce yayınlanmış olan iftiraları ve çarpıtmaları da keşfederek gerçeklerini yeni nesillere göstermiş oluruz.
SEYYİD MUHAMMED ES-SEYYİD
