Osmanlı Dönemi İstanbul Nüfus Tarihi
İstanbul, kurulduğu tarihten beri istisnai bir şehir olma özelliğini korumuştur. İstanbul nüfusunu inceleyen çalışmaların değerlendirildiği bu çalışmada önce yöntem ve yaklaşım konusu ele alınmıştır. Osmanlı Devleti taşradaki vergi potansiyelini tespit ve bunların tevzi için çok sayıda sayım yapmış olmasına rağmen İstanbul şehir için aynı tespiti yapmak mümkün değildir. Bu çalışmada fetih öncesi ve sonrası İstanbul nüfusunu tahmin, dolaylı çıkarım veya yorumlayarak sayılara döken çalışmalar ile doğrudan sayımlar ışığında inceleyen belli başlı çalışmalar değerlendirilmiştir. Bu sebeple XVI-XIX. yüzyıllar arası kent nüfusu hakkında birtakım varsayım ya da tahminlerin ötesinde bir rakam söylemek oldukça zordur. Güvenilir verilere dayalı araştırmalar XIX. yüzyıl öncesi kent nüfusu için söz konusu değildir. XVI. ve XVII. yüzyıl için verilen bazı rakamların da revize edilmesi gerekir. XIX. yüzyılda yapılan sayımlar ve sonuçları üzerine verimli çalışmalar yapılmıştır. Tüm bu çalışmalarda ortaya konulan kavram, yöntem, sorun, bulgu ve rakamlar karşılaştırmalı olarak ele alınmış, her biri hakkında olumlu, eksik ya da tevile muhtaç yönleriyle alakalı bazı tespitler yapılmıştır.
YUNUS KOÇ
