Tanzimat Döneminde Tarihî Yarımada: Tercihler, Yaklaşımlar, Görünümler
Osmanlı İmparatorluğu’nda idari teşkilatlanmanın geliştiği Tanzimat döneminde (1839-1876), yönetim merkezi konumundaki Tarihî Yarımada, kapsamlı bir değişim sürecinden geçmiştir. Bu süreçte, dönemin dinî yapılarına dahi, resmî daire görünümü kazandıran politik atmosfer ve seküler anlayış, bölgenin sonradan “Tanzimat dönemi üslubu” olarak adlandırılan yapılarla donanmasına yol açmıştır. Mustafa Reşit Paşa liderliğindeki Tanzimat kadrosunun iradesiyle, Divanyolu başta olmak üzere ulaşım aksları yeniden düzenlenmiş, Bâbıâli, Bâb-ı Seraskeri, Şeyhülislamlık gibi idari birimler, kentsel ölçeği değiştiren kagir binalarda hizmet vermeye başlamıştır. Bu idari yapıların yanı sıra, bürokratların kagir konakları ve üniversite işlevine yönelik inşa edilip sonradan nezaretlere verilen Darülfünûn binası, kent siluetini yeniden şekillendirmiştir. Tanzimat dönemi sonrasında ise, yönetimde Yıldız Sarayı’nın ağırlık kazanması ile, Tarihî Yarımada prestijli konumu ve imar faaliyetleri açısından geri planda kalmaya başlamıştır. Zamanla, bina yıkımları ve kentsel yoğunluğun artması sonucunda, hassas bir dönemin karakteristik panoraması toplumsal hafızadan silinmiştir. Bu çalışma, imar kararları, inşaat faaliyetleri ve mimari yaklaşımlar üzerinden, Tanzimat ideolojisinin Tarihî Yarımada’daki mekansal etkilerini değerlendirmeyi amaçlamaktadır.
GÖZDE ÇELİK
