Vakıf İstibdal Kayıtları, İstanbul'da Barınma Kültürü ve Kent Yapısına Dair Neler Sunar?
XVIII. yüzyıl, İstanbul başta olmak üzere, Osmanlı dünyasında toplumsal yaşam alışkanlıklarının ve bununla birlikte özel alan ve mekanların önemli değişimler geçirdiği gerilimli bir dönemdir. XVIII. yüzyıl İstanbul’unda konuta, barınma kültürü ve yaşam koşullarına dair yapılan araştırmalar, özellikle XIX. yüzyıl öncesine ait günümüze ulaşmış konutların azlığı ve özel alana/ev içi yaşama dair betimleyici belgelerin ender bulunması nedeniyle yetersiz kalmıştır. Oysa veriler, bunlarla sınırlı değildir; vakfiyeler, vakıf tahrir defterleri, vakıf muhasebe kayıtları, Divan-ı Hümayun yazışmaları gibi pek çok Osmanlı belgesi barınma ve kent kültürüne ilişkin azımsanmayacak derecede veri sağlayabilir. Bu belgelerden bir diğeri de İstanbul Ahkâm defterleridir. Bu defterlerin 1742–1764 yılları arasındaki hükümleri, konularına göre tasnif edilerek basılmış durumdadır. Metinde ele alınacak olan da, basılan bu hükümler içerisinde, konut, barınma kültürü ve kent yapısı için zengin bir malzeme oluşturan istibdal kayıtları olacaktır. Vakıf ve şahıslar arasında gerçekleşen ve vakfa ait gayrimenkullerle mülklerin değişimini konu alan bu kayıtların tanıtılmasının yanı sıra, İstanbul barınma kültürü ve kent yapısıyla ilişkili olarak 1742–1764 tarih aralığındaki kayıtlarda elde edilen verilerin neler olduğu hakkında araştırmacılara bilgi verilmesi amaçlanmıştır.
H. GÖKÇEN ÖZKAYA
