Osmanlı'dan Günümüze Kur'an İlimleri / Tefsir Usulü Çalışmaları
Osmanlı döneminden günümüze kadar, 'Kur'an İlimleri', 'Tefsir Usulü' gibi başlıklar taşısın ya da taşımasın, Kur'an'a dair temel bilgileri ihtiva eden pek çok eserin kaleme alındığı, kaleme alınmaya da devam ettiği bilinmektedir. Bu eserlerin tanıtımını esas alan bu yazı, evvelemirde, anılan eserlerin özgün yönlerinin tespitini ve alana ne boyutta katkıda bulunduklarının tayinini hedeflemektedir. Zira bu yöndeki tespitler, hem bu eserlerden hangi yönler itibariyle istifade edilebileceğini gözler önüne serecek, hem de alanla ilgili eksiklikleri ve ihtiyaçları gözlemlemek suretiyle daha nitelikli ve yetkin çalışmalara olan ihtiyacı ve talebi dillendirmeye imkân verecektir. Bir alanla ilgili müellefat içerisinde, telif tarzını ve edebi paradigmayı belirleyen kurucu ve öncü metinler bulunduğu gibi özgün şeyler ortaya koyma yönünde bir çabanın ürünü olmakla birlikte bunda pek de başarılı olamayan metinler ile hiçbir özgün yanı bulunmayan ve böyle bir hedefi de istihdaf etmemiş olan sıradan metinler de bulunmaktadır. Kur'an ilimleriyle ilgili metinleri bu yönleriyle tasnife tutmak, en azından öncü ve paradigmatik belirleyiciliğe sahip metinlere işaret etmek bu yazının bir diğer hedefidir. Her bir eserin, satır aralarında, başta ilim telakkisi olmak üzere, vücut bulduğu döneme hükmeden tasavvur ve şartlara dair çok şey söylediği bir gerçektir. Bu yazının, bu nitelikte doğrudan veya dolaylı pek çok tespite tedarikte bulunacak bir malzemeyi tazammun ettiği söylenebilir. Nitekim Osmanlının son dönemlerinden itibaren kaleme alınan eserlerde oryantalistik meydan okumalara cevap verme refleksinin öne çıktığı yönündeki tespit bunlardan biridir.
MEHMET EMİN MAŞALI
