Cumhuriyet Dönemi Tefsir Çevirileri
Bu çalışmada Cumhuriyetin kurulmasından sonra Türkçeye çevrilmiş tercüme tefsirler üzerinde durulmuştur. Bu maksatla ilk tercüme tefsir olan Seyyid Kutub'un Fî zilâli'l-Kur'ân'ı ve ondan sonra yapılmış olan tercüme tefsirler belli bazı nitelikleri itibariyle işlenmiştir. Bu cümleden olarak Cumhuriyet döneminde tercüme edilmiş 52 tefsir tespit edilip tanıtılmıştır. Ardından bu tefsirlerin sayısal değerlerinin neyi ifade ettiğini daha yakından anlamak için yine Cumhuriyet döneminde yazılmış telif tefsirler ve Osmanlılar döneminde yapılmış tercüme tefsirlerle mukayesesi yapılmıştır. Bu kıyaslarda Cumhuriyet döneminde yapılmış olan tercüme tefsirlerin sayısal bakımdan hem telif tercümelerden, hem de Osmanlılar döneminde yapılmış olan tercüme tefsirlerden daha fazla oldukları görülmüştür. Çalışmada tercüme edilen tefsirler basıldıkları tarihlere göre, tertip ve nüzul sırasına göre, Kur'an'ın tamamını veya sadece belli âyetleri işlemelerine göre ele alındıkları gibi cilt sayısına göre de işlenmişlerdir. Bu arada tercüme tefsirler orijinal dillerine göre de incelenmişlerdir. Tercümesi yapılan tefsirler mezhebî yaklaşımlara göre de değerlendirilmişlerdir. Bunun sonucunda tercümesi yapılan tefsirlerin neredeyse tamamının Ehl-i sünnet çizgisi üzere olanlardan seçildiği görülmüştür. Tercüme tefsirler yazıldıkları, başka bir ifadeyle mensup oldukları bölgelere göre değerlendirildiğinde, bunların neredeyse tamamının Orta Asyaİran- Anadolu-Orta Doğu-Kuzey Afrika ve Endülüs bölgesinden oldukları ortaya çıkıyor. Buna karşılık Mevdûdî'ninki hariç pek çok tefsirin yazıldığı Hint alt kıtasından herhangi bir tefsirin tercüme edilmediği görülmüştür. 200'e yakın mütercimin görev aldığı tercüme tefsir hareketinde yalnızca iki bayanın isminin geçtiği tespiti de yapılmıştır. Çalışmada tefsir ilmi açısından oldukça mühim olan ve Türk âlimler tarafından Türkçe telif edilmiş eserlerin hiçbir dile çevrilmediği acı bir gerçek olarak ortaya konmuştur. Çalışmada Türkçe tercüme tefsirler bunlara benzer daha başka yönlerden de incelenmişlerdir.
HİDAYET AYDAR
