Cumhuriyetin İlanından Günümüze Kur'an Tercümeleri Üzerine
İslam dininin kutsal kitabı olan Kur'an-ı Kerim 610 yılında başlayan ve 23 yıl süren bir vahiy süreciyle Arapça olarak indirilmiştir. Başka dilleri konuşan topluluklara tebliğ süreciyle birlikte Kur'an-ı Kerim'in ilk kısmi tercümeleri VII. yüzyılda Hz. Muhammed zamanında yapılmaya başlanmıştır, ancak Kur'an'ın ilk tam çevirisinin tarihi konusunda kesin bir görüş birliği olmamakla birlikte, genel görüş VIII. yüzyılda yapıldığı yönündedir. VII. yüzyıldan günümüze geçen süreç göz önüne alındığında Kur'an-ı Kerim'in aralarında Türkçe'nin de bulunduğu yüzlerce dile sayısız defa çevrildiği görülmektedir. İlk Türkçe Kur'an tercümesinin tarihi konusunda da farklı görüşler mevcuttur. Bu tarihi, bir kısım ilim insanı X. yüzyıla, bir grup akademisyen ise Türki dillere yapılan ilk satır arası Kur'an tercümeleri temelinde XIII. yüzyıla dayandırmaktadır. Osmanlı döneminde yapılan tercümeler ise Tanzimat dönemi ve sonrasında yoğunlaşmaktadır. Bu yazının konusu 1923 yılında Cumhuriyet'in ilanından itibaren yapılan Kur'an'ın Türkçe tercümeleridir. Bu tarihten günümüze kadar geçen 90 yıllık süreçte 500'ün üzerinde Kur'an tercümesinin üretildiği görülmektedir. Bu sayı içerisinde yeniden çeviriler, tıpkıbasımlar, gözden geçirilmiş nüshalar bulunmaktadır. Araştırma kapsamında, Kur'an tercümelerinin başlıklarında kullanılan ve tercüme/çeviri, tefsir, te'vil, meâl ve sadeleştirme şeklinde beş kategori altında toplayabileceğimiz kavramlara değinilecek, ancak inceleme genelinde -tercüme- bir şemsiye terim olarak tüm bu yazım pratiklerini kapsayacak şekilde kullanılacaktır. Bu literatür tarama çalışmasında, kitap kapakları, önsözler ve bu alanda çalışan akademisyenlerin ürettiği metinler temelinde yan metinler incelenmiş; Kur'an'ın Türkçe tercümeleri hakkında aktarım pratiklerinden, metodolojik yaklaşımlara, eser analizlerinden tercüman profillerine değin çeşitli konularda üretilmiş olan çalışmaların tanıtılması amaçlanmıştır.
SEMA ÜSTÜN
