A Study of the Modern-Day Scholarship and Primary Sources on Ibrāhīm-i Gulshanī and The Khalwatī-Gulshanī Order of Dervishes
Halveti-Gülşeni tarikati ve bu tarikatin tarihsel izdüşümü, Memluk ve Osmanlı
Mısır’ının erken modern dönem sosyal, politik, ve kültürel tarihi hakkında çok
değerli içgörüler vermektedir. Bu makale günümüzde Gülşenilik ile ilgili yapılmış
olan akademik çalışmaları okuyucuya sunar. Buna ek olarak Gülşeniler ve diğer
yazarlar tarafından Osmanlıca ve Arapça olarak yazılmış belli başlı erken modern
dönem kaynaklarını da inceler. Gülşeniler tarafından yazılmış olan kaynakların
çoğunluğu günümüzde halen basılmamış olup nadir yazma eserler halinde
kütüphanelerde bulunmaktadır. Gülşenilik tarikatının kurucusu olan Ibrahim-i
Gülşeni ile Gülşeniler tarafindan yazılmış olan mistik konulu eserler ve şiirler,
dönemin diğer tarihi kronikleri, menakıpları ve biyografik sözlükleri ile beraber
incelendiğinde, Gülşenilerin Osmanlı hakimiyeti altındaki yakın doğu ve özellikle
Mısır coğrafyasında gittikçe artan sosyo-politik nüfuzu ve kültürel tesiri açıkça
görülmektedir. Bazı araştırmacılar menakıbların tarihsel çalışmalar için fantastik
ve güvenilmez olduğunu düşünselerde biz bu makalede bu kaynakların tarihsel bir
çerçeveye oturtulduklarında komplex politik, sosyal, ve kültürel gerçeklikleri
yansıttıklarını gösterdik. Bu çalışmada Sufizm araştırmalarında eklektik bir
metodolojinin önemini ve Sufizm ile ilgili konu ve temaların tarihsel
konumlandırma ile birleştirilmesinin gereğini göstermeye çalıştık. Bu tür bir bakış
açısının önemini Mısır ve Osmanlı İmparatorluğunun erken modern dönem
tarihinin bir Sufi topluluğu ve tarikatının tarihsel merceğinden bakıldığında nasıl
göründüğünü bu eklektik metodoloji ile ve yeni bir teorik çatı kurgulaması ile
okuyucuya sunduk.
