Geç Dönem Osmanlı Toplumunda Afro-Osmanlıları(!) Yeniden Düşünmek
Son yirmi yılda “Afro-Türk diasporası” yaklaşım ve kavramsallaştırmalarının literatürde yer almaya başladığı görülmektedir. Bu çalışmanın amacı yüzlerce yıldır Osmanlı toplumunun çok kültürlü yapısında gerek köle gerek orduda ve büyük Osmanlı vilayetlerinin yönetiminin başında yönetici konumunda, gerekse de Osmanlı toplumunun entelektüel ve dini hayatında -şeyh ya da derviş olarak- varlık gösteren Afrika kökenliler için “Afro-Osmanlılar” gibi daha kuşatıcı bir kavramsallaştırmanın mümkün olup olmadığı ile ilgili bir araştırma gündemi oluşturmaya çalışmaktır. Bu çalışma ayrıca, geç dönem Osmanlı İmparatorluğu ile erken dönem Cumhuriyet toplumlarında özellikle köleliğin lağvedilmesinden sonra özgür bireyler olarak kalan Afrika kökenli Osmanlıları ve onların Cumhuriyet dönemindeki devamı Afro-Türkleri küresel tarih bağlamına dahil ederek bu konu üzerinde yeniden düşünmeyi önermektedir. Küresel Afrika diasporası çalışmalarındaki izlekler takip edildiğinde, Afro-Avrupa gibi daha genel bir adlandırma yerine alternatif kavramsallaştırmalarla tartışmayı zenginleştiren ve derinleştiren Afropean ve Eurafrique gibi ya da AfroMecca gibi çeşitli önerilerin getirildiği görülmekte ve buna benzer bir açılımın Afro-Türk’le beraber Afro-Osmanlılar adlandırması açısından mümkün olup olmadığı özelinde düşünülerek; konuyla ilgili literatür ve yaklaşımlar değerlendirilmektedir.
Hatice UĞUR
