Şeyhülislâm Ebussuûd Efendi: Bibliyografik Bir Değerlendirme
Şeyhülislâm Ebussuûd Efendi, Sultan Selim ve Sultan Süleyman zamanlarında, on yedi sene müderrislik, altı sene kadılık, sekiz sene kazaskerlik otuz küsur sene şeyhülislâmlık yapmış, dolayısıyla altmış küsur yıl Osmanlı ilim, kültür ve hukuk hayatında etkin rol oynamış bir şahsiyettir. Daha çok tefsir ve fetvâları ile ünlenmiş, verdiği fetvâlar ve yaptığı dinî-hukûkî yorumlar Osmanlının son dönemlerine kadar etkin olmuş, günümüzde de önemini korumuştur. Ebussuûd Efendi'nin ilmi eserleri Tefsir'inin dışında genelde fetvâ ve risâleler halindedir. Fetvâları anonim tarih kaynakları, çeşitli fıkhî-tasavvufî eserler, arşiv kaynakları ve yazma eser kütüphanelerinde dağınık halde bulunmaktadır. Risaleler konusunda ise, bibliyografik kaynaklar ile kütüphane katalog kayıtlarına dayalı tespitler yapılmaktadır. Ancak bu tespitlerin, gerek isimlendirme ve gerekse isnatları açısından, özel olarak tahkik edilmeye ihtiyaçları vardır. Ebussuûd Efendi'nin bu çalışmalarından Tefsir'i ve fetvâları akademik ve popüler araştırmalara konu olmuş; Tefsir'i bütün olarak yayınlanmasının yanında akademik olarak da doktora seviyesinde incelenmiştir. Fetvâları ise tez, tebliğ ve makale seviyesinde çalışmalara konu olmuşsa da, bu çalışmalar genelde parçacı bir yöntemle gerçekleşmiş ve Ebussuûd Efendi'nin fetvâları dolayısıyla da hukûkî görüşleri bir bütün halinde ve derinlemesine incelenme imkanına erişememiştir. Bu çalışmada, Ebussuûd Efendi'nin hayatı ve eserleri hakkında, kaynaklar ve yazma eser kütüphane kayıtları ışığında bazı tespitler yapılmaya çalışılmıştır.
PEHLÜL DÜZENLİ
