Bu çalışmada, Osmanlı tefsir literatürünün önemli örneklerinden biri olan Molla Gûrânî'nin Ğâyetu'l-emânî isimli tam tefsiri, kaynakları, yöntemi ve özgünlüğü açısından özet bir şekilde tanıtılmıştır. Ğâyetu'l-emânî, Beyzâvî tefsirinden biraz daha az hacimde yazılmış bir dirâyet tefsiridir. Temel kaynakları Zemahşerî'nin Keşşâf'ı ve Beyzâvî'nin Envâru't-tenzîl'i olmakla birlikte, çeşitli açılardan bu iki esere ilmî tenkitler yöneltmektedir. Ğâyetu'l-emânî'yi, tefsir tarihi içerisinde özgün kılan en önemli husus, bu eleştirileridir. Çoğunun isâbetli olduğu anlaşılan bu tenkitler, müfessirin ilmî dirâyetini göstermesi dışında, tefsirin iki büyük otoritesine pek çok açıdan ciddi eleştiriler yöneltebilmesine imkan sağlayan bir bilimsel özgüvene ve özgün düşünme kabiliyetine de sahip olduğuna işaret etmektedir.
MAHMUT AY