Türkiye’de Coğrafya Eğitimi Alanında Yayımlanan Makalelere İlişkin Bir Literatür Değerlendirmesi (1923-2018)
Bu çalışma, 1923-2018 döneminde coğrafya eğitimi alanında bilimsel hakemli dergilerde yayımlanan makalelerin betimsel olarak incelenmesi amacıyla gerçekleştirilmiştir. Araştırma nitel araştırma deseninden yararlanarak yapılmıştır. Araştırmanın çalışma evrenini 1923-2018 döneminde coğrafya eğitimi alanında yayımlanmış olan akademik çalışmalar, örneklemini ise aynı dönemde bilimsel hakemli dergilerde yayımlanmış makaleler (390 makale) oluşturmaktadır. Araştırma verileri toplanırken, çalışmaların Türkiye’de gerçekleştirilmiş olması, bilimsel hakemli dergilerde yayımlanmış makaleler olması ve sınırlandırılan periyot içinde yapılmış olması ölçüt olarak alınmıştır. Verilerin çözümlenmesinde nitel veri analizlerinden biri olan betimsel analiz kullanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre, Türkiye’de coğrafya eğitimi alanında yayımlanan makalelerde nicel araştırma yöntemleri daha fazla kullanılmıştır. Nicel araştırma yöntemleri arasında en fazla betimsel tarama deseni, nitel araştırma yöntemleri arasında ise en fazla fenomenoloji deseninin kullanıldığı görülmektedir. Coğrafya eğitimi alanında durum tespiti makalelerinin daha fazla olduğu belirlenmiştir. Değer öğretimi, diğer alanlarla ilişkilendirme/karşılaştırma çalışmalarının en düşük paya sahip olduğu görülmektedir. 1923-2018 döneminde coğrafya eğitimi makalelerinin yarıdan fazlasının 2011 yılından sonra yayımlandığı görülmektedir. 1990 öncesinde kaleme alınmış üç makale incelendiğinde, durum tespiti niteliğinde ve çözüm önerilerinin sıralandığı çalışmalar olduğu görülmektedir. Eğitim fakültelerinin 1996-97 döneminde YÖK tarafından yeniden yapılandırılması sonucu makalelerin niceliğindeki artış dikkat çekmektedir. Araştırma kapsamında incelenen 390 makalenin düzeylerine göre dağılımına bakıldığında yaklaşık yarısında (%49,23) herhangi bir düzey belirtilmediği bulunmuştur. Okul öncesi ve ilkokul düzeyinde yapılan çalışmalar toplam %2,81 pay ile en az çalışılan düzeydir. Coğrafya eğitimi alanında yayımlanan makalelerinin dergilere dağılımına bakıldığında Marmara Coğrafya Dergisi (152), Doğu Coğrafya Dergisi (53), Review of International Geographical Education Online (RIGEO) (12) ve Milli Eğitim Dergisi (12)’nin ilk üç sırayı paylaştığı belirlenmiştir. Araştırma sonuçları coğrafya eğitimi alanında nicel çalışmaların daha yoğun olduğunu göstermektedir. Bundan sonraki çalışmalarda nitel desendeki çalışmalara da ağırlık verilmesi gerektiği önerilmektedir.
Bülent Aksoy Abdullah Türker
