Türkiye’de Animasyon Sineması Çalışmaları Üzerine Bir Değerlendirme
Animasyon, gözün ağtabakası izleniminden faydalanarak resim veya nesnelerin hareket etme yanılsamasını uyandıracak şekilde düzenlenmesi prensibine dayanmaktadır. Teknik aletler ve çeşitli buluşların aracılığıyla gerçekleşen animasyonların kayıt altına alınması fikri, ilk dönemlerden itibaren en büyük uğraşların başında gelmiştir. Animasyon sineması alanındaki gelişim de bu nedenle teknolojik ilerlemelerin artışına paralel bir seyir izlemiştir. XX. yüzyılın başlarında Georges Méliès’in filmlerinde stop trick denilen sinema hilelerini kullanması, ilk animasyon filmlerin stop motion tekniğiyle çekilmesine giden süreci başlatmıştır. Bu teknik günümüz animasyon filmlerinde de dijital teknolojiyle harmanlanarak kullanılan en popüler yöntemlerin başında gelmektedir. 1914 yılında saydam film tabakasının bulunmasından günümüzde 3D bilgisayar teknolojisine kadar geçen süreçte ülkeler, kimi zaman var olan güncel teknoloji ve yapımlar paralelinde kimi zaman da kendi kültürlerine uygun tekniklerle animasyon film üretmişlerdir. Türkiye’de bu süreç sektörleşen Walt Disney animasyonlarından etkilenen karikatür sanatçılarının sinema için reklam animasyonları üretimiyle başlamıştır. Devlet desteğinin televizyon yayıncılığıyla kısmen görüldüğü, yarışma ve festival etkinliklerinin artış gösterdiği 1970’lerden 1990’lı yıllara bu süreç, farklı alanlarda özgün animasyon film üretimlerinin ortaya çıkmasını sağlamıştır. 1990’larda dijital teknolojinin gelişmesiyle birlikte üç boyutlu yabancı animasyon film üretimleri artarken TRT’nin desteğini çekmesiyle Türkiye’de animasyon film üretimleri en durgun dönemini yaşamıştır. 2008 yılında TRT Çocuk’un yayın hayatına başlaması, yapımevlerindeki ve özel kuruluşların desteklerindeki artış, hükümetin animasyon üretimiyle ilgili kanun ve planlamaları ile günümüzde animasyon sineması gelişim gösteren bir çizgide ilerlemektedir. Yaklaşık son on yıldır sinemalarda gösterime girmeye başlayan bu alandaki yerli literatür çalışmaları da oldukça sınırlı sayıdadır. Bu çalışmada öncelikle animasyon sinemasının tarihsel gelişimine ülke örnekleriyle değinilecek daha sonra Türkiye’deki animasyon sineması ve bu alandaki literatür çalışmalarına yer verilecektir.
Birgül Alıcı
